by ႏွင္းေ၀ဦး for Food Magazine

          အခြံမာသီးႏွင့္တူၿပီး အားလံုးႏွင့္ရင္းႏွီးၿပီးသား အနံ႔တစ္မ်ိဳးရွိ ဇီရာဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္ကို အိႏၵိယမွ မကၠဆီကို၊ ထိုင္းမွ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၊ အာဖရိကမွ ဂ်ာမနီ၊ ေျမထဲ ပင္လယ္ေဒသ Cajuns ႏွင့္ ေပၚတူဂီ စသည့္ ကမၻာအႏွံ႔ရွိ ဟင္းလ်ာမ်ားႏွင့္ ခ်က္ျပဳတ္နည္းမ်ားတြင္ အသံုးျပဳၾကသည္။ အထူးသျဖင့္ Ras-el-hanout ဟု လူသိမ်ားသည့္ ေျမာက္အာဖရိက ဟင္းခ်က္နည္းမ်ားတြင္ သံုးေသာ ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္အေရာ၊ Caribbean Colombo powder မက္ဒရက္စ္ဟင္းခတ္မႈန္႔၊ မဆလာမႈန္႔၊ အိႏၵိယ ဟင္းခတ္မႈန္႔ (Baharat)၊ မကၠဆီကိုင႐ုတ္မႈန္႔ႏွင့္ dukkah ဟင္းခတ္မႈန္႔တို႔တြင္လည္း က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အသံုးျပဳၾကသည္။

          ႀကိတ္ရလြယ္ေသာ ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္ေစ့တစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး အေစ့တစ္ေစ့လံုးကို ႀကိတ္၍ရသည္။ ဒယ္အိုးထဲ ထည့္၍ ေတာ္သင့္႐ံုကင္ၿပီး ေအးသြားသည့္အခါတြင္ အေစ့မ်ားကို အလြယ္တကူ ႀကိတ္ႏိုင္သည္။

          ေျခာက္ေသြ႕ၿပီး အေစ့သဏၭာန္ရွိ ဤဇီရာေစ့တစ္မ်ိဳးသည္ မည္သည့္အရပ္မွစတင္၍ ေပၚေပါက္လာသည္ကို သမိုင္းပညာရွင္မ်ားပင္ ေရေရရာရာ မသိၾကေသးပါ။ တ႐ုတ္နံနံ မ်ိဳးႏြယ္ဝင္ စၿမိတ္အေစ့၊ ကရေဝးတို႔ႏွင့္ဆင္တူေသာ ဇီရာပင္သည္ ေျခာက္ေသြ႕ၿပီး ေရႀကီးသည့္ ဒဏ္ကို ခံႏိုင္ရည္ရွိေသာ တစ္ႏွစ္ခံပင္ အမ်ိဳးအစားျဖစ္သည္။ အေစ့မွ အပင္ေပါက္ေသာ ဇီရာပင္မ်ိဳးကို မကၠဆီကို၊ အိႏၵိယ၊ တ႐ုတ္ႏွင့္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတို႔မွ စပိန္၊ အီတလီႏွင့္ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ားအထိ ေဆာင္းတြင္းကာလမ်ားတြင္ စိုက္ပ်ိဳးၾကၿပီး အနား ၈ ခုပါ လိႈင္းတြန္႔သဏၭာန္ရွိ ကာကီေရာင္ ဇီရာေစ့မ်ားကို ေႏြရာသီတြင္ ခူးဆြတ္ၾကသည္။ ခူးဆြတ္ၿပီး ဇီရာေစ့ကို အဝတ္တစ္ခုေပၚတြင္ ျဖန္႔က်ဲ၍ တုတ္ႏွင့္႐ိုက္လွ်င္ အေရာင္မြဲေျခာက္မႈမ်ား ကင္းေဝးေစၿပီး အေစ့ကို မီးကင္၍ လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ ႀကိတ္ပါက သင္းပ်ံ႕ေသာရနံ႔ကို ထုတ္ေပးႏိုင္သည္ဟု သမၼာက်မ္းစာ (အိုင္ဇိုင္ယာ ၂၈-၂၇) တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

          ဇီရာေစ့သည္ အေစာပိုင္း ေရာမႏွင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ ဟင္းလ်ာတို႔တြင္ အေရးပါသည့္ ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ခဲ့သည္ဟု ေရွးမွတ္တမ္းမွတ္ရာမ်ားတြင္ ေတြ႕ရသည္။ အစာအဆိပ္သင့္မႈျဖစ္ေစေသာ ဗက္တီးရီးယားပိုးမ်ား တိုက္ဖ်က္ရာ၌လည္းေကာင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနာႏွင့္ အစာေျခအဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားအတြက္ အနာအံုေဆးကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ အထူးသျဖင့္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါသည္မ်ားအတြက္ စိတ္ဖိစီးမႈႏွင့္ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္မ်ားမႈတို႔ကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးေသာ အကူပစၥည္းအျဖစ္လည္းေကာင္း ဇီရာကို ႐ိုးရာတိုင္းရင္းေဆးတစ္မ်ိဳးအေနျဖင့္ သံုးစြဲခဲ့ၾကသည္။ Phyto-estrogen အမည္ရွိ ေဟာ္မုန္းဓာတ္ႏွင့္ ေဟာ္မုန္းအစားထိုး ကုထံုးမ်ားတြင္ ႂကြယ္ဝစြာ ပါဝင္ေသာ ဇီရာဆီ (cuminaldehyde) ကို ေလ့လာမႈမ်ား ဆက္လုပ္ေနဆဲျဖစ္ၿပီး ၄င္းတြင္ ပါဝင္ေသာ အ႐ိုးပြျခင္းကို တားဆီးေပးသည့္ ဓာတ္တစ္ခုကို စမ္းသပ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနၾကသည္။