by ႏွင္းဦးေ၀ for Food Magazine

          စမုန္ရြက္သည္ စြပ္ျပဳတ္၊ အသားျပဳတ္ရည္ႏွင့္ အျခားနာမည္ေက်ာ္ ျပင္သစ္ ဟင္းလ်ာမ်ားတြင္ အနံ႔ေမႊးရန္ ခတ္ေလ့ရွိေသာ စမုန္ျဖဴအခက္၊ ကရေဝးရြက္၊ တ႐ုတ္ နံနံ၊ ႐ို႕စ္မယ္ရီတို႔ပါဝင္သည့္ ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္ပစၥည္း ေပါင္းထုပ္တြင္ အေရးပါေသာ ပါဝင္ပစၥည္းတစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။ စမုန္ျဖဴ အစိုႏွင့္ အေျခာက္သည္ ကမၻာအႏွံ႔ရွိ ဟင္းလ်ာခ်က္ျပဳတ္နည္းမ်ားထဲတြင္ အျမဲပါဝင္ေလ့ရွိေသာ အမည္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ျပင္သစ္၊ ဂရိႏွင့္ အီတလီဟင္းလ်ာမ်ားတြင္ စမုန္ျဖဴတြင္ ထည့္သြင္းအသံုးျပဳသည့္အခါ ထူးျခားေသာဟင္းတစ္ခြက္ကို ျဖစ္ေစသည္။ မီးဖိုေခ်ာင္ထဲတြင္ အေတြ႕ရအမ်ားဆံုးေသာ ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္ပစၥည္းမ်ားအနက္မွ တစ္ခုျဖစ္သည့္ စမုန္ျဖဴသည္ ႏူးညံ့သည့္အရသာႏွင့္ စူးရွေသာ ရနံ႔ရွိၿပီး နည္းလမ္းမ်ိဳးစံုျဖင့္လည္း အသံုးျပဳႏိုင္သည္။ စမုန္ျဖဴသည္ ေရွာက္၊ သံပရာမ်ိဳးႏြယ္အသီးမ်ားႏွင့္လည္း လိုက္ဖက္သည္။

          လတ္ဆတ္ေသာ စမုန္ျဖဴကို စိုထိုင္းေသာ စကၠဴျဖင့္ပတ္၍ ေအးျမေသာေနရာတြင္ထားလွ်င္ တာရွည္အထားခံသည္။ ပံုမွန္အရြယ္အစား စမုန္ျဖဴခက္ ၆ ခက္သည္ လက္ဖက္ရည္ဇြန္း တစ္ဇြန္းစာ စမုန္ျဖဴရြက္မ်ားကို ထုတ္ေပးႏိုင္သည္။

          ေျမထဲပင္လယ္ေဒသႏွင့္ ဥေရာပေတာင္ပိုင္းတို႔တြင္ စတင္ေပါက္ေရာက္ခဲ့ေသာ စမုန္ျဖဴ (Thymus vulgaris) သည္ ပူဒီနာမ်ိဳးႏြယ္ဝင္ျဖစ္ၿပီး ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္ တစ္မ်ိဳးျဖစ္ေသာ ေတာ႐ံႈးပင္ႏွင့္လည္း အမ်ိဳးေတာ္စပ္သည္။ ယခုအခါ ကမၻာတစ္လႊားတြင္ Variegated Lemon (အခြံအဝါေရာင္တြင္ အစိမ္းေရာင္အစင္းေလးမ်ားပါၿပီး အတြင္းသားပန္းေရာင္ရွိေသာ သံပရာသီး)၊ ကရေဝး၊ လိေမၼာ္အနံ႔ရွိသည့္ Azores, Silver Queen, Goldstream ႏွင့္ Bressingham Pink တို႔အပါအဝင္ ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္ ရာေပါင္းမ်ားစြာႏွင့္  စမုန္ျဖဴမ်ိဳးကြဲမ်ားစြာကို အႏွံ႔အျပားစိုက္ပ်ိဳးကာ သံုးစြဲလာၾကၿပီျဖစ္သည္။ စမုန္ျဖဴသည္ ေနသာၿပီး ေက်ာက္တံုးထူထပ္သည့္ ေဒသမ်ိဳးကို ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သည္။ ၄င္း၏ ေႏြလယ္ကာလတြင္ ဖူးပြင့္ေသာ ပန္းပြင့္ေလးမ်ားသည္ ပ်ားမ်ားကို ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ၿပီး ပ်ားကေလးမ်ားသည္ စမုန္နံ႔ေမႊးပ်ံ႕ေသာ ပ်ားရည္ကို ထုတ္လုပ္ေပးၾကသည္။ ထို႔ျပင္ စမုန္ျဖဴပြင့္မ်ားသည္ ယင္ျဖဴေကာင္မ်ားကို ေမာင္းထုတ္ေပးႏိုင္ေသာ ဂုဏ္သတိၲလည္း ရွိသည္။

          ဟင္းလ်ာခ်က္ျပဳတ္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ စမုန္ျဖဴ၊ ျခံစည္း႐ိုးအလွအျဖစ္ ကာရံရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ စမုန္၊ စမုန္႐ိုင္းႏွင့္ အျခားစမုန္မ်ိဳးကြဲမ်ားတြင္ phytonutrient- thymol ဓာတ္မ်ားစြာ ပါဝင္သည္။ ထိုဓာတ္ကို ေတာ႐ံႈးပင္ႏွင့္ ပူဒီနာပင္တို႔တြင္လည္း အနည္းငယ္ေတြ႕ရွိရသည္။ Thymol ဓာတ္သည္ အဆုတ္ေရာဂါေဝဒနာမ်ားကို မျဖစ္ပြားေအာင္ ကူညီေပးႏိုင္သည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။ စမုန္ျဖဴ တစ္ခ်က္႐ွဴလိုက္လွ်င္ အသက္ကို ခပ္ျပင္းျပင္း ႐ွဴခ်င္စိတ္ျဖစ္ေပၚေစၿပီး ခႏၶာကိုယ္ကို ေျပေလ်ာ့ေစသည္။ စမုန္ျဖဴကို ဂရိဘာသာျဖင့္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္လွ်င္ “အေငြ႕အသက္ျဖင့္ သန္႔ရွင္းေအာင္ ျပဳလုပ္သည္” ဟု အဓိပၸာယ္ရသည္။ ေရွးေခတ္ ဂရိလူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ေရာမလူမ်ိဳးမ်ားသည္ ရနံ႔ေမႊးေသာ စမုန္ျဖဴကိုင္းမ်ားကို မီး႐ိႈ႕ကာ ၄င္းတို႔၏အိမ္မ်ားႏွင့္ ဘုရားေက်ာင္းမ်ားကို သန္႔စင္ေလ့ရွိၾကသည္။ စမုန္ျဖဴ၏ အနံ႔ကို ႐ွဴ႐ိႈက္မိပါက ခြန္အားႏွင့္သတိၲကို တိုးပြားေစသည္။

          ဂရိသမားေတာ္ဟစ္ပိုကေရးတီး လက္ထက္မွစ၍ ၁၉၃၀ ျပည့္ႏွစ္ကာလမ်ားအထိ စမုန္ျဖဴဆီကို ခြဲစိတ္ရာတြင္ ထည့္သည့္ေဆးအေနျဖင့္လည္းေကာင္း၊ စမုန္ျဖဴကိုင္းမ်ားကို ေဆး႐ံုဝင္းအတြင္းတြင္ မီး႐ိႈ႕ကာ ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္ရန္အတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း အသံုးျပဳၾကသည္။ စမုန္ျဖဴရြက္အစိုႏွင့္ အေျခာက္အပါအဝင္ စမုန္ျဖဴကို ေပါင္းခံရာမွ ရရွိေသာ စမုန္ျဖဴဆီမ်ားသည္ ေဆးပညာအရ အလြန္အစြမ္းထက္ၿပီး စမုန္ျဖဴသည္ တိုင္းရင္းေဆးမ်ားတြင္ စြယ္စံုအသံုးဝင္ေသာ အပင္ျဖစ္သည္။ Thymol ၏ ဗက္တီးရီးယားေရာဂါပိုးမ်ားကို ႏွိမ္နင္းေပးႏိုင္ေသာ ဂုဏ္သတိၲမ်ားကို ေဆးမတိုးေသာ Staphylococcus ဗက္တီးရီးယားပိုးကူးစက္ေရာဂါ (MSRA) ႏွင့္ အျခားေဆးမတိုးေသာ ဗက္တီးရီးယားေရာဂါပိုးမ်ားအတြက္ ေဆးနည္းအသစ္ ရွာေဖြရာတြင္ ေတြ႕ရွိခၾဲ့ကသည္။

          စမုန္ျဖဴသည္  ဦးေႏွာက္ႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္အား အရက္ပါဝင္ေသာ ေကာ့ေတးေသာက္ၿပီး သည့္အခါျဖစ္သည့္ ေဝဒနာ (သို႔) အရက္နာက်သည့္ ေဝဒနာမ်ားကို ၄င္း၏အဆိပ္ေျဖႏိုင္သည့္ ဂုဏ္သတိၲျဖင့္ သက္သာေလ်ာ့ပါးေအာင္ ကူညီေပးႏိုင္သည္။ စမုန္ျဖဴ၏အစြမ္းထက္ေသာ ကြန္ေပါင္းဓာတ္အား ခံတြင္းသန္႔စင္ေဆးရည္မ်ားႏွင့္ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္လိမ္းေဆးရည္မ်ားတြင္ထည့္သြင္းအသံုးျပဳၾကသည္။ စမုန္ျဖဴအစိုႏွင့္ အေျခာက္မ်ားကို အေျမာက္အျမားစားသံုးမိပါကလည္း ေဘးဥပဒ္မျဖစ္ေစပါ။ သို႔ေသာ္ စမုန္ျဖဴမွ ေပါင္းခံယူထားသည့္ အဆီကို အေျမာက္အျမား သံုးစြဲမိပါက အဆိပ္ျဖစ္ေစပါသည္။ ထိုသို႔သံုးစြဲမိပါက ဆရာဝန္ႏွင့္ အလ်င္အျမန္ ျပသသင့္ပါသည္။