by ဆုျမတ္ဦး for Food Magazine

          ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အစားအေသာက္လုပ္ငန္းေတြ ပိုမိုတိုးပြားလာၿပီး ျမန္မာျပည္သူေတြ အစားအေသာက္ပိုင္းဆိုင္ရာမ်ား အသိပညာ ပိုမိုတိုးျမင့္လာတာနဲ႔အမွ် အစားအေသာက္ ထုတ္ကုန္တစ္ခုအတြက္ အစားအေသာက္ပိုင္းဆိုင္ရာ အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္မ်ားကလည္း အေရးပါလို႔လာပါတယ္။ ဒီလိုအသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ေတြ ဘယ္လိုအေရးႀကီးတယ္၊ ဘာေၾကာင့္ ဒီလက္မွတ္ေတြ ရရွိထားသင့္လဲ၊ ဘယ္စားေသာက္ကုန္ေတြက လက္မွတ္ေတြ ရထားသင့္လဲ၊ ဒီလိုလက္မွတ္ေတြ ရထားတာေၾကာင့္ ဘယ္လိုအက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရရွိႏိုင္လဲဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေတြကိုေတာ့ အစားအေသာက္ပိုင္း တာဝန္ယူထားတဲ့ ဧရာဝတီတိုင္းေဒသႀကီး အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးကြပ္ကဲေရး ဦးစီးဌာနမွ လက္ေထာက္ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး ေဒါက္တာမ်ိဳးထြန္းေက်ာ္က ေျပာၾကားထားၿပီး Food Magazine ပရိသတ္ႀကီး ဖတ္႐ႈႏိုင္ေအာင္ တင္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။

FDA အေၾကာင္း အရင္ဆံုးမိတ္ဆက္ေပးပါ ဆရာ။

          FDA ရဲ႕ အရွည္ေလးကေတာ့ Food and Drug Administration ျဖစ္ၿပီး အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးကြပ္ကဲေရးဦးစီးဌာန ျဖစ္ပါတယ္။ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးကြပ္ကဲေရးဦးစီးဌာနလို႔ဆိုေပမယ့္ တကယ္လုပ္ေနတာကေတာ့ အစားအေသာက္ေရာ၊ ေဆးဝါးေရာ၊ ေဆးပစၥည္းေရာ အလွကုန္ေတြပါ ၄ မ်ိဳးစလံုးကို လုပ္ေဆာင္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ FDA အေနနဲ႔ ဘာေတြလုပ္ေဆာင္ေနလဲဆိုရင္ ျပည္သူေတြ သံုးစြဲစားေသာက္ေနတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ၊ ေဆးဝါးေတြ၊ ေဆးပစၥည္းကိရိယာေတြ၊ အလွကုန္ေတြကို ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းရွင္းဖို႔အတြက္ အဓိကထားလုပ္ေဆာင္ေနတာ ျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ားျပည္သူစားေသာက္ေနတဲ့ ဒီအစားအေသာက္ေတြကို Food Safety ဆိုတဲ့ အစားအေသာက္ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရးအတြက္ အဓိကဦးတည္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ေနတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေရာင္းခ်ေနတဲ့အစားအေသာက္ေတြက စိတ္ခ်ရမႈေတြ မရွိဘူးဆိုရင္ စစ္ေဆးၾကပ္မတ္ဖို႔က ကြ်န္ေတာ္တို႔တာဝန္ျဖစ္ေနပါတယ္။

FDA မွ ဘယ္လိုအသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ေတြကို ေထာက္ခံေပးေနတာလဲ သိခ်င္ပါတယ္။

          ေလာေလာဆယ္ အေနအထားအရကေတာ့ ထုတ္လုပ္တဲ့ အစားအေသာက္တိုင္း FDA မွာ အစစ္ခံရမယ္လို႔ သတ္မွတ္မထားပါဘူး။ သို႔ေပမယ့္လည္း ေသာက္သံုးေနတဲ့ ေသာက္ေရသန္႔ကေတာ့ FDA က ေထာက္ခံခ်က္ ယူကိုယူရမယ္။ ယူၿပီးမွပဲ ေဈးကြက္မွာ တင္သြင္းေရာင္းခ်ခြင့္ ေပးထားပါတယ္။ က်န္တဲ့အစားအေသာက္ေတြကေတာ့ FDA ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္လိုခ်င္ရင္ လာၿပီး ေလွ်ာက္ခ်င္လည္း ရတယ္။ မေလွ်ာက္ခ်င္လည္း ျဖစ္တယ္။ FDA ကေန အစားအေသာက္ေတြအတြက္ GMP ဆိုတဲ့ Good Manufacturing Practice (ေကာင္းမြန္တဲ့ ထုတ္လုပ္မႈက်င့္စဥ္) မွာ ရွိတယ္ဆိုရင္ သက္တမ္း ၂ ႏွစ္ရွိတဲ့ ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္ ထုတ္ေပးပါတယ္။ GHP ဆိုတဲ့ Good Hygiene Practice (ေကာင္းမြန္ေသာ သန္႔ရွင္းမႈက်င့္စဥ္) နဲ႔ ညီတယ္ဆိုရင္ သက္တမ္း ၁ ႏွစ္ရွိတဲ့ ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္ ထုတ္ေပးပါတယ္။ ျပည္ပက တင္သြင္းလာတဲ့ အစားအေသာက္ေတြအတြက္ကေတာ့ IR (Import Recommendation) နဲ႔ IHC (Import Health Certificate) ဆိုတဲ့ လက္မွတ္ေတြ ထုတ္ေပးၿပီး ျပည္တြင္းမွာ ေရာင္းခ်ခြင့္ေပးထားပါတယ္။ ျပည္တြင္းကေန ျပည္ပသို႔တင္ပို႔တဲ့ အစားအေသာက္ေတြအတြက္လည္း ER (Export Recommendation) ႏွင့္ EHC (Export Health Certificate) ေတြ ထုတ္ေပးထားပါတယ္။

စက္႐ံုတစ္႐ံု၊ လုပ္ငန္းတစ္ခုအတြက္ ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္ ရထားၿပီးၿပီဆိုရင္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္တဲ့ သက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္လံုး ေထာက္ခံေပးတာလားဆိုတာ သိခ်င္ပါတယ္။

          အသိအမွတ္ျပဳ လက္မွတ္ေတြက ေပးထားတဲ့ သက္တမ္းကုန္သြားၿပီဆိုရင္ေတာ့ သက္တမ္းျပန္တိုးရပါတယ္။ စက္႐ံုတစ္႐ံုက GHP လက္မွတ္ရထားတယ္ဆိုရင္ေတာ့ တစ္ႏွစ္တစ္ခါ သက္တမ္းတိုးရပါတယ္။ သက္တမ္းတိုးတဲ့ အႀကိမ္တိုင္းမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔က စက္႐ံုကိုသြားၿပီး စစ္ေဆးတဲ့အျပင္ သူ႔ရဲ႕ထုတ္ကုန္ေတြကိုလည္း ဓာတ္ခြဲခန္းကို ယူၿပီး စစ္ေဆးပါတယ္။ ဒီလိုစစ္တဲ့အခါမွာ စည္းမ်ဥ္းေတြနဲ႔ ကိုက္ညီမႈရွိမွ၊ ဓာတ္ခြဲခန္းရလဒ္ေတြကလည္း သတ္မွတ္ထားတဲ့ စံႏႈန္းနဲ႔ျပည့္မီမွ ကြ်န္ေတာ္တို႔က သက္တမ္းတိုး ေထာက္ခံခ်က္ ဆက္ထုတ္ေပးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါထုတ္ေပးလိုက္ရင္ တစ္သက္လံုး ေထာက္ခံေပးထားတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေထာက္ခံခ်က္ေပးလိုက္ရင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔က လက္လြတ္စပယ္ ေပးလိုက္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ေဈးကြက္ေထာက္လွမ္း စံုစမ္းျခင္းဆိုတဲ့ စနစ္ေလးရွိပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေထာက္ခံခ်က္ေပးထားတဲ့ ကုန္ပစၥည္းဟာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ စစ္ေဆးၿပီးတဲ့အတိုင္း အရည္အေသြးမီမီ စိတ္ခ်ရမႈ ရွိရဲ႕လားဆိုတာ ေဈးကြက္ေထာက္လွမ္း စံုစမ္းျခင္းနည္းကိုသံုးၿပီး စစ္ေဆးပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ ေဈးထဲကိုသြားတယ္။ ေထာက္ခံခ်က္ရၿပီးသား အစားအေသာက္ေတြကို နမူနာယူတယ္။ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္တာေတြ ရွိတယ္။ ဒီလိုစစ္ေဆးတာေၾကာင့္ စိတ္မခ်ရတာေတြ ေတြ႕ရင္ ႏိုင္ငံပိုင္သတင္းစာကေန ထုတ္ျပန္ေၾကညာတယ္။ စက္႐ံုကိုေခၚယူၿပီး သတိေပးအေရးယူတာေတြ ရွိတယ္။ ဒါကေတာ့ ေဈးကြက္ကို ေရာက္သြားတဲ့တိုင္ေအာင္ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဘက္က ေနာက္ကေန စဥ္ဆက္မျပတ္ လိုက္လံစံုစမ္းတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။

ဒီလို အသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ေတြရရွိဖို႔အတြက္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြဘက္က ျပင္ဆင္ထားရမွာေတြကို ေျပာျပေပးပါ ဆရာ။

          FDA ေထာက္ခံခ်က္ လိုခ်င္တဲ့ စက္႐ံုေတြဆိုရင္ေတာ့ အရင္ဆံုး တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္ေတြမွာ ရွိတဲ့ FDA ႐ံုးခြဲေတြကို အရင္သြားရမယ္။ ေလွ်ာက္လႊာပံုစံကို ယူရမယ္။ ေလွ်ာက္လႊာပံုစံနဲ႔ အတူတူ လိုအပ္တဲ့အခ်က္အလက္ေတြက အနည္းဆံုး ၁၄ ခ်က္ရွိပါတယ္။ ဒီစာရင္းေရးထားတဲ့ စာရြက္ကို ေပးလိုက္မွာပါ။ လုပ္ငန္းရွင္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ မန္ေနဂ်ာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တာဝန္ရွိတဲ့သူကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီက ဒုႀကီးၾကပ္ေရးမွဴးက ဘယ္လိုပံုစံ ျဖည့္ရမလဲ၊ အခ်က္ ၁၄ ခ်က္က ဘာေတြ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲဆိုတာကို အေသးစိတ္ နားလည္တဲ့အထိ ရွင္းျပေပးသြားမွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ေတြမွာ ဘာေတြပါလဲဆိုရင္ အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ ေလွ်ာက္လႊာပံုစံပါမယ္။ ထုတ္လုပ္မယ့္ ထုတ္ကုန္အမ်ိဳးအစား၊ ထုတ္လုပ္မယ့္ စက္႐ံုရဲ႕  Layout Plan ေတြ၊ စက္႐ံုရဲ႕အတြင္းအခန္းဖြဲ႕စည္းပံုေတြ၊ သူ႔ရဲ႕ကုန္ပစၥည္းထုတ္လုပ္ပံုအဆင့္ဆင့္ကို စာနဲ႔ေဖာ္ျပတာေတြ၊ ဓာတ္ပံုမွတ္တမ္းနဲ႔ ေဖာ္ျပတာေတြ၊ ဝန္ထမ္းေတြရဲ႕ က်န္းမာေၾကာင္း ေထာက္ခံခ်က္ေတြ၊ ဆက္စပ္ဌာနေတြရဲ႕ လိုင္စင္ေတြ (စည္ပင္က ထုတ္ေပးထားတဲ့ လိုင္စင္၊ စက္မႈႀကီးၾကပ္က ေထာက္ခံခ်က္ လိုင္စင္) ေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ ဟာလာ (halal) တံဆိပ္တပ္မယ္ ဆိုရင္လည္း ဟာလာ (halal) ေထာက္ခံခ်က္ေပးခြင့္ရွိတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းက ေထာက္ခံခ်က္ေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလိုအခ်က္ေတြ ျပည့္စံုတယ္ဆိုရင္ေတာ့ တိုင္းနဲ႔ ျပည္နယ္ဌာနခြဲေတြမွာ ေလွ်ာက္လႊာတင္လို႔ ရပါၿပီ။

          စစ္ေဆးတဲ့အခ်ိန္ေတြကေတာ့ ျပည့္စံုတဲ့ ေလွ်ာက္လႊာတစ္ေစာင္မွာဆိုရင္ တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္႐ံုးခြဲေတြကေန ေနျပည္ေတာ္႐ံုးခ်ဳပ္ကို ပို႔ေပးပါတယ္။ ေနျပည္ေတာ္ ႐ံုးခ်ဳပ္ကေန ထပ္မံစစ္ေဆးၿပီးေတာ့ လိုအပ္တာရွိရင္လည္း ေတာင္းတယ္။ လိုအပ္ရင္ စက္႐ံုကိုသြားစစ္ဖို႔အတြက္ ညႊန္ၾကားစာထုတ္ေပးပါတယ္။ ဒီလိုစာေရာက္ၿပီဆိုရင္ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာတိုင္းနဲ႔ ျပည္နယ္႐ံုးေတြကေန ကိုယ္တိုင္ကိုယ္က် စက္႐ံုကို သြားစစ္ ပါတယ္။ စစ္ၿပီးရင္ ထုတ္ကုန္နမူနာကို ခ်ိတ္ပိတ္ၿပီး ေနျပည္ေတာ္၊ မႏၱေလးနဲ႔ ရန္ကုန္ အဆင္ေျပတဲ့ ဓာတ္ခြဲခန္းဆီကို ပို႔ေပးပါတယ္။ ေအာက္ျမန္မာျပည္ဆိုရင္ ရန္ကုန္ ဓာတ္ခြဲခန္းကို ပို႔ပါတယ္။ အထက္ျမန္မာျပည္ဆိုရင္ မႏၱေလးနဲ႔ ေနျပည္ေတာ္ ဓာတ္ခြဲခန္းကို ပို႔ေပးပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ထုတ္ကုန္နမူနာနဲ႔ ဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးတာ ေအာင္ျမင္တယ္ဆိုရင္၊ စားသံုးဖို႔အႏၱရာယ္ရွိတာေတြ မပါဘူးဆိုရင္ ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းရွင္းတယ္ဆိုတဲ့ ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္ ရလာမယ္။ သြားၿပီးစစ္တဲ့အခ်ိန္မွာလည္း လိုအပ္ခ်က္နဲ႔ ျပည့္စံုတယ္ဆိုရင္ FDA ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္ ရလာမွာျဖစ္ပါတယ္။

အသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ေတြ ထုတ္ေပးတဲ့ေနရာမွာ ၾကန္႔ၾကာေနေတြက ဘာေတြေၾကာင့္ျဖစ္မလဲ ေျပာၾကားေပးပါ ဆရာ။

          ေထာက္ခံခ်က္ထုတ္ေပးတဲ့အခ်ိန္မွာ ဘာေၾကာင့္ၾကန္႔ၾကာေနလဲဆိုရင္ေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ထုတ္ကုန္ေတြက ဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးတဲ့အခါမွာ မေအာင္ျမင္တဲ့အခါ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ထပ္ၿပီး နမူနာေကာက္ရတာရွိတယ္။ စက္႐ံုကိုသြားျပီး စစ္တဲ့အခ်ိန္မ်ိဳးက်ရင္လည္း ျပင္စရာရွိတာေလးေတြ၊ လိုအပ္တာေလးေတြ ျပင္ဖို႔ မွာခဲ့တာ ရွိတယ္။ ဒါေလးေတြျဖစ္လာမယ္ဆိုရင္ အခ်ိန္ပိုယူရပါတယ္။ ဒီလိုျပင္ဆင္စရာေလးေတြကို တခ်ိဳ႕ေတြက ၁ လ အခ်ိန္ယူတယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြက ၃ လေလာက္ အခ်ိန္ယူတယ္။ မျပင္ဘဲ ဒီတိုင္းပဲထားၿပီး ေနေနတဲ့စက္႐ံုေတြလည္း ရွိတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳးဆိုရင္ ေထာက္ခံခ်က္ရဖို႔က အခ်ိန္ပိုၿပီး ယူရပါတယ္။ ျပည့္စံုတဲ့ေလွ်ာက္လႊာတစ္ေစာင္က တိုင္းနဲ႔ျပည္နယ္ ႐ံုးခြဲကိုေရာက္တဲ့ အခ်ိန္ကစၿပီး ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္ ရတဲ့အခ်ိန္အထိကေတာ့ ၃  လကေန ၄ လၾကား အခ်ိန္ေတာ့ ယူရပါတယ္။ ဓာတ္ခြဲခန္းမွာလည္း စစ္ေဆးရတဲ့ အစားအေသာက္အမည္ေတြ မ်ားတဲ့အတြက္ အခ်ိန္ယူရတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဘက္ကေတာ့ ေရာက္တာနဲ႔ တစ္ၿပိဳင္တည္း စစ္ေဆးေပးေနပါတယ္။

စားေသာက္ကုန္ပစၥည္းတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးအတြက္ ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္လိုခ်င္ရင္ စက္႐ံု ျပရမယ္ဆိုတာ သိထားပါတယ္။ အိမ္တြင္း တပိုင္တႏိုင္လုပ္ငန္းေတြဆိုရင္ မျပႏိုင္ဘူးဆို တဲ့ အျငင္းပြားမႈေတြအေပၚ ေျဖရွင္းေပးပါဦး ဆရာ။

          ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္ လိုခ်င္တဲ့ အစားအေသာက္ပစၥည္းတစ္မ်ိဳးကို စစ္မယ္ဆိုရင္ စက္႐ံုျပရမယ္ဆိုတာကလည္း သူက  ဒီအစားအေသာက္ကို သူကိုယ္တိုင္ ထုတ္လုပ္တယ္ဆိုရင္ ထုတ္လုပ္တဲ့ေနရာကို ကြ်န္ေတာ္တို႔က သြားၾကည့္မွာပါ။ ဥပမာ-င႐ုတ္သီးထုတ္တယ္ဆိုရင္ ေကာင္းမြန္တဲ့ သန္႔ရွင္းမႈက်င့္စဥ္နဲ႔ ထုတ္လုပ္ထားလားဆိုတာကေတာ့ အခန္းနဲ႔ ေသခ်ာေလး ထုတ္လုပ္ထားမွ ရမွာေပါ့။ စက္႐ံုပံုစံနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းပံု စနစ္တက် သတ္မွတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ကိုက္ညီမွျဖစ္မွာေပါ့။ သူ႔င႐ုတ္သီးကို သူ႔ျခံဝန္းထဲမွာပဲ အပင္ေအာက္မွာပဲ င႐ုတ္သီးကို ဒီအတိုင္းထားမယ္။ ႀကိတ္တာကလည္း ျခံဝန္းထဲမွာ အမိုးမပါဘူး၊ အကာမပါဘူး။ ဒီအတိုင္းပဲႀကိတ္မယ္။ ပါကင္ထုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာလည္း ေနာက္ေဖးမီးဖိုေခ်ာင္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အိမ္ရဲ႕ဧည့္ခန္းမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ပါကင္ထုပ္မယ္ဆိုရင္ င႐ုတ္သီးထုတ္တဲ့ စက္႐ံုလို႔ ဘယ္လိုမွမသတ္မွတ္ဘူး။ ခြင့္ျပဳမေပးပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူက စက္႐ံုလို အခန္းဖြဲ႕စည္းပံုရွိရမယ္လို႔ ေျပာတာပါ။ စက္႐ံုျပမွ ထုတ္ရမယ္လို႔ ေျပာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီလိုအခန္းဖြဲ႕စည္းပံုမရွိရင္ င႐ုတ္သီးမႈန္႔ကေတာ့ ျဖစ္သြားတာပဲ။ ျခံဝန္း ထဲမွာပဲ လွန္းတယ္။ အပင္ေအာက္မွာ ႀကိတ္တယ္။ ေနာက္ေဖးျခံဝန္းေလးထဲမွာပဲ ပါကင္ထုပ္တယ္ဆိုရင္ သူ႔ရဲ႕င႐ုတ္သီးက ဘယ္လိုမွ သန္႔ရွင္းမႈရွိမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ မိုးတြင္းမွာဆိုရင္ စိုထိုင္းစေတြရွိမယ္။ Aflatoxin လို႔ေခၚတဲ့ မိႈေတြ ပါသြားႏိုင္တယ္။ ဖုန္မႈန္႔ေတြ၊ အျခားမလိုလားအပ္တဲ့ အဆိပ္အေတာက္ေတြ ပါသြားႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစားအေသာက္ကို ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်မယ္ဆိုရင္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အခန္းဖြဲ႕စည္းပံုနဲ႔ ထုတ္လုပ္မွပဲ ကြ်န္ေတာ္တို႔က စစ္ေဆးၿပီး လက္မွတ္ေတြေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ GMP, GHP ရဲ႕  သတ္မွတ္ခ်က္ေတြမွာလည္း ထုတ္လုပ္တဲ့ စက္႐ံုေတြမွာ သပ္သပ္ရပ္ရပ္၊ စနစ္တက်လုပ္ထားတဲ့ အခန္းေတြ၊ ဝန္ထမ္းေတြရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္း၊ ရင္ကာ၊ ႏွာေခါင္းစည္း ဒါမ်ိဳးသတ္မွတ္ခ်က္ေတြရွိပါတယ္။ ေတြ႕ကရာေနရာ ထုတ္ထားၿပီး တံဆိပ္ကပ္ထားတဲ့ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို FDA က ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္ ထုတ္ေပးမွာ မဟုတ္ပါဘူး။

မစားသံုးသင့္တဲ့ အစားအေသာက္ေတြကို စားသံုးသူ ျပည္သူေတြသိရွိေအာင္ ဘယ္လိုေဆာင္ရြက္ေပးေနလဲရွင့္။

          မစားသံုးသင့္တဲ့ အစားအေသာက္ေတြအေၾကာင္း ႏိုင္ငံပိုင္သတင္းစာေတြကေနတစ္ဆင့္ စစ္ေဆးေတြ႕ရွိတာေတြကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာေပးတာ ရွိတယ္။ ေဈးေတြမွာ အမွတ္တံဆိပ္မပါတဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြက်ေတာ့ သတင္းစာကေန ေၾကညာဖို႔ လံုးဝမျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ဒီလိုသြားစစ္လို႔ ဓာတုပစၥည္းေတြ ေတြ႕တယ္ဆိုရင္ေတာ့ သက္ဆိုင္ရာၿမိဳ႕နယ္၊ အစားအေသာက္ ႀကီးၾကပ္ကြပ္ကဲေရး ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ပဲ ပစၥည္းေတြကို သိမ္းဆည္း ဖ်က္ဆီး အေရးယူတာေတြ ရွိပါတယ္။

ဆိုရွယ္မီဒီယာ အသံုးမ်ားတာနဲ႔အမွ် အစားအေသာက္အေၾကာင္း ေရးထားတဲ့ စာေတြကိုလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။ အဲဒါေတြက သတင္းအမွန္ေတြပါလို႔ ယံုၾကည္ဖို႔ သင့္ပါသလား။

          Facebook က သတင္းေတြက မွန္ကန္တဲ့သတင္းေတြရွိသလို အၾကားနဲ႔ ေလွ်ာက္ေရး ထားတာေတြလည္း ရွိတယ္။ ဥပမာ- အေၾကာ္ေၾကာ္တဲ့အခါ ေရသန္႔ဘူးထည့္ေၾကာ္တယ္ဆိုတာ တကယ္စမ္းၾကည့္လိုက္ပါ။ ဆီပူထဲကို ေရသန္႔ဘူးေလးညႇပ္ ထည့္ၿပီး စမ္းၾကည့္၊ တကယ္ေပ်ာ္သြားလားဆိုတာကို ဘယ္သူမွလည္း စမ္းမၾကည့္ၾကဘူး။ တစ္ေယာက္က ေရသန္႔ဘူးထည့္ေၾကာ္တယ္ဆိုရင္ လူတကာက ထည့္ေၾကာ္တယ္ဆိုၿပီး ဝိုင္းယံုေနၾကတာခ်ည္းပဲ။ အကုန္လံုးကို မ်က္စိမွိတ္ၿပီး ယံုလို႔မရဘူး။ တခ်ိဳ႕အရာေတြက စီးပြားေရး တိုက္ကြက္ေတြပါတယ္။ လုပ္ငန္းရွင္အခ်င္းခ်င္း မေက်နပ္ၾကတဲ့အခါ တိုက္ခိုက္တာ ေတြရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟာေတြက စိတ္ကူးေပါက္ရာ ေလွ်ာက္ေျပာတာေတြ ရွိတယ္။ သတင္းေတြ မွန္ မမွန္ဆိုတာကေတာ့ ပညာရွင္ေတြကို ေမးၾကည့္ၿပီးမွ ခ်င့္ခ်ိန္ၿပီး ယံုမွပဲ ရမွာပါ။

          ကြ်န္ေတာ့္အျမင္ကေတာ့ Facebook ေပၚမွာ ေရးထားတဲ့ သတင္းေတြက ဘယ္အဖြဲ႕အစည္း၊ ဘယ္ဌာန၊ ဘယ္လိုပုဂၢိဳလ္က ေရးထားသလဲ။ ေရးတဲ့သူက ဒီအစားအေသာက္ေဘးအႏၱရာယ္ကင္းရွင္းေရး ကိစၥရပ္ေတြမွာ စိတ္ေရာကိုယ္ပါႏွစ္ၿပီး ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ လုပ္လာတဲ့သူလား၊ ေနာက္တစ္ခုက အေတြ႕အၾကံဳရွိတဲ့သူက ေရးတာလား၊ ဒါမွမဟုတ္ မေန႔တစ္ေန႔ကမွ စာကိုစေရးတဲ့သူက ေရးတာလားဆိုတာေတြက အေရးၾကီးတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ အခုေတြ႕ေနရတယ္။ ဘယ္သူက ေျပာလို႔ ေျပာေနမွန္းလည္း မသိဘူး။ ဘယ္သူက ေရးထားမွန္းမသိတဲ့ စာတစ္ခုကို၊ ေတြ႕တဲ့ စာတစ္ခုကို ဟိုလူက ရွယ္၊ ဒီလူက ရွယ္၊ ဘယ္အသင္း၊ ညာအသင္းဆိုၿပီး ေရးၾကတယ္။ သုေတသနလုပ္ထားတာေတြ ရွိသလားဆိုတာေတြ ၾကည့္ရမယ္။ ဒါမ်ိဳး သုေတသနလုပ္ထားတာေတြ မရွိဘဲနဲ႔ ဘယ္အစားအစာမွာေတာ့ ဘာပါပါတယ္ဆိုတာေတြ ရမ္းသန္းေရးေနတာကေတာ့ ျပည္သူေတြကို ဒုကၡေရာက္ေအာင္လုပ္ေနတယ္လို႔ပဲ ျမင္ပါတယ္။ Facebook ေပၚက သတင္းအမွားေတြကို ျပည္သူေတြက ယံုၾကည္ေနၾကတဲ့အေပၚ လိုက္ေျဖရွင္းေပးဖို႔အတြက္ FDA ရဲ႕ တာဝန္က အတိုင္းအတာတစ္ခုအထိေတာ့ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ FDA ရဲ႕ တာဝန္ႀကီးပဲေတာ့ မဟုတ္ဘူးေပါ့။ ၿပီးေတာ့ Facebook ေပၚက သတင္းေတြမွာ အစားအေသာက္သတင္းေတြအျပင္ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး သတင္းေတြပါ ရွိတာဆိုေတာ့ ဒါေတြက Cyber Law နဲ႔ ဥပေဒပညာရွင္ေတြက စီစဥ္ႀကီးၾကပ္ရမယ့္ ကိစၥလို႔ ျမင္ပါတယ္။ ဒီလိုသတင္းအမွားေတြကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ FDA ဘက္ကလည္း ေျဖရွင္းႏိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားေနပါတယ္။ ေျဖရွင္းဖို႔ ႀကိဳးစားတိုင္းမွာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေရးလိုက္တာက နည္းနည္း၊ Page ေပါင္းစံုကေန ဒီသတင္းအမွားေတြကို ေခါင္းစဥ္မ်ိဳးစံုနဲ႔ တပ္ၿပီး ရွယ္ေနၾကေတာ့ တြန္းလွန္ဖို႔ကိုေတာ့ အမ်ားႀကီး ႀကိဳးစားရဦးမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ မၾကာခင္ကပဲ ႏိုင္ငံပိုင္သတင္းစာမွာေတာင္ အစားအေသာက္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သတင္းအမွားေရးထားတာ ရွိတယ္။ ဒါကို ကြ်န္ေတာ္တို႔ဆီက အစားအေသာက္ဌာနခြဲမွာ တာဝန္ယူထားခဲ့ဘူးတဲ့ ဒါ႐ိုက္တာက ျပန္ၿပီး ေျဖရွင္းေပးထားပါတယ္။ ဆရာႀကီး ေျဖရွင္းထားတာကိုလည္း ကြ်န္ေတာ္တို႔က နီးစပ္ရာလူေတြဆီကို Link ေလးေတြ ပို႔ၿပီး အခ်က္အလက္ေလးေတြ ျပန္လည္မွ်ေဝေနပါတယ္။ ႏိုင္ငံပိုင္သတင္းစာမွာေတာင္ အယ္ဒီတာရဲ႕ သတိလက္လြတ္မႈေၾကာင့္ ဒီလိုသတင္းေတြပါေနတယ္ဆိုေတာ့ Facebook လိုေနရာမ်ိဳးက သတင္းေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ပိုၿပီးခက္ပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္အေနနဲ႔ သတင္းအမွားေတြကို ျပန္ၿပီး ေျဖရွင္းရမွာျဖစ္ၿပီး သတင္းအမွားေတြကို မေရးေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ကေတာ့ ကြ်န္ေတာ္တို႔ဌာနအေနနဲ႔ ေလာေလာဆယ္ေတာ့ လက္လွမ္းမမီေသးပါဘူး။

ဒါဆိုရင္ FDA က မေၾကညာမခ်င္း ဒီအစားအေသာက္ေတြက စားသံုးသင့္ပါတယ္လို႔ စားသံုးသူေတြက ယံုၾကည္ထားလို႔ ရႏိုင္မလားဆိုတာကိုလည္း သိခ်င္ပါတယ္။

          စားသံုးသူေတြက က်န္းမာေရးနဲ႔ အာကစား ဝန္ႀကီးဌာန ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ရွိတယ္။ FDA ဝက္ဘ္ဆိုဒ္ (www.fdamynmar.gov.mm) ရွိတယ္။ ဒီဝက္ဘ္ဆိုဒ္ေတြမွာ ခြင့္ျပဳထားတဲ့ ေသာက္ေရသန္႔လုပ္ငန္းေတြ၊ ေၾကညာထားတဲ့ အလွကုန္ပစၥည္းေတြက ဘာေတြရွိလဲဆိုတာေတြကို အားလံုးေရးတင္ထားပါတယ္။ မည္သူမဆို အခ်ိန္မေရြး ဝင္ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။ ဒါေတြက တရားဝင္မွန္ကန္တဲ့ သတင္းေတြပါ။ အခုေနာက္ပိုင္း ထြက္ေနတဲ့ သတင္းေတြအရ မုန္႔ဟင္းခါးမစားသံုးသင့္ဘူးဆိုတဲ့ သတင္းေတြဆိုရင္ေတာ့ မုန္႔ဟင္းခါးကို ဘာေၾကာင့္မစားသင့္တာလဲဆိုတဲ့ ခိုင္လံုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္ ရွိရပါမယ္။ အစားအေသာက္တစ္ခုကို မစားသံုးသင့္ဘူးလို႔ ေျပာလိုက္မယ္ဆိုရင္ သူမ်ားစီးပြားေရးကို တုတ္နဲ႔သြားထိုးလိုက္တာပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီလိုမစားသံုးသင့္ဘူးလို႔ ေျပာလိုက္ရင္ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုတဲ့ ခိုင္မာတဲ့အေၾကာင္းျပခ်က္ ရွိရတယ္။ ဥပမာ- FDA က ေဟာေျပာတဲ့ ေဟာေျပာပြဲေတြမွာလည္း မုန္႔ဟင္းခါးဖတ္ မစားသံုးသင့္ဘူးလို႔ တစ္ခါမွ မေဟာေျပာ ခဲ့ဖူးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေဖာ္မလင္ပါတဲ့ မုန္႔ဟင္းခါးဖတ္ဆိုရင္ မစားနဲ႔။ စားသံုးသူကလည္း မုန္႔ဟင္းခါးဖတ္ ေဖာ္မလင္ပါမပါ ေသခ်ာမသိႏိုင္ဘူး။ FDA က အဖြဲ႕ေတြက ေဈးထဲကို သြားတယ္။ မုန္႔ဟင္းခါးေတြကို ရသေလာက္ဝယ္တယ္။ စစ္ေပးတယ္။ စစ္လိုက္လို႔ ေဖာ္မလင္ပါတယ္ဆိုရင္ ရွိသမွ် မုန္႔ဟင္းခါးဖတ္ေတြကို သိမ္းဆည္းဖ်က္ဆီးတယ္။ အစာေဆးဝါးၿမိဳ႕နယ္ေကာ္မတီရဲ႕ စီမံမႈနဲ႔လုပ္ငန္းေတြကို ၁ လပိတ္၊ ၃ လ ပိတ္၊ အၿပီး သိမ္းတယ္ဆိုတဲ့ အေရးယူမႈေတြနဲ႔ ကြ်န္ေတာ္တို႔ လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္လာတာေၾကာင့္ မုန္႔ဟင္းခါးကို ေဖာ္မလင္ထည့္တာ ေတာ္ေတာ္ႀကီးကို နည္းသြားပါၿပီ။

ဒီလိုအသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ေတြ ရရွိထားတာေၾကာင့္ စားသံုးသူ၊ လုပ္ငန္းရွင္ ႏွစ္ဖက္လံုးအတြက္ ဘယ္လိုအက်ိဳးေက်းဇူးေတြ ရရွိမလဲ။

          အသိအမွတ္ျပဳလက္မွတ္ရထားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြက စားသံုးသူေတြအတြက္ ဘယ္လိုအက်ိဳးေက်းဇူးေတြရမလဲဆိုေတာ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ စားသံုးသူေတြက အဲဒီလို အသိပညာေတြရွိလာမယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံတကာမွာလိုပဲ အစားအေသာက္တစ္ခုခုကို ၾကည့္လိုက္တာနဲ႔ ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ရက္စြဲ၊ သက္တမ္းကုန္ဆံုးမယ့္ရက္စြဲေတြ ၾကည့္လာလိမ့္မယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ေထာက္ခံေပးထားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြမွာ သက္တမ္းကုန္ဆံုးမယ့္ရက္စြဲမပါရင္ မထုတ္ေပးပါဘူး။ ဒါဆိုရင္ စားသံုးသူေတြက ဘယ္အခ်ိန္ သက္တမ္းကုန္မလဲဆိုတာကို ၾကည့္လို႔ရမယ္။ ၿပီးရင္ ထုတ္ကုန္မွာပါမယ့္ ပါဝင္ပစၥည္းေပါ့။ ဒီအစားအေသာက္မွာ ဘာေတြပါဝင္လဲဆိုတာကို ေဖာ္ျပေပးရမယ္။ ဒါမွသာ စားသံုးသူက သူနဲ႔ ဓာတ္မတည့္တဲ့ ကုန္ပစၥည္းပါမယ္ဆိုရင္ ေရွာင္ရွားလို႔ရမယ္။ တခ်ိဳ႕ေတြဆို ေျမပဲနဲ႔ ဓာတ္မတည့္တဲ့သူေတြလည္း ရွိတယ္။ ႏို႔နဲ႔မတည့္တဲ့သူေတြ ရွိတယ္။ ဒီလိုလူေတြက ပါဝင္ပစၥည္းေရးထားတာကို ၾကည့္ၿပီး ေရွာင္ထားလို႔ရတယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ေတြဘက္ကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ City Mart နဲ႔ Ocean တို႔မွာ FDA ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္မပါရင္ သူ႔မားကတ္မွာ တင္ၿပီးမေရာင္းပါဘူး ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ေျပာလာၾကၿပီ။ ဒါကလည္း ေရာင္းသူ၊ ဝယ္သူရဲ႕ ဗဟုသုတေလးေတြ ျမင့္လာတဲ့အခါမွာ ဒီလို FDA ေထာက္ခံခ်က္ရွိေတာ့မွပဲ ယံုၾကည္စိတ္ခ်မႈရွိမယ္ဆိုၿပီး City Mart နဲ႔ Ocean တို႔မွာ တင္ေရာင္းမယ္ေတြ ျဖစ္လာၾကတာေပါ့။ ေငြေဆာင္က ဟိုတယ္တစ္ခုမွာဆိုရင္ အရင္က ႐ိုး႐ိုးပဲ ေရသန္႔ပို႔လည္းရေပမယ့္ အခုဆိုရင္ ေရသန္႔ပို႔တဲ့ စက္႐ံုကို သက္တမ္းရွိတဲ့ FDA ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္မိတၲဴေပးပါဆိုၿပီး ေတာင္းလာတယ္။ FDA ေထာက္ခံခ်က္လက္မွတ္ရွိတဲ့ လုပ္ငန္းရွင္ေတြအတြက္ လုပ္ငန္းပိုင္း ယွဥ္ၿပိဳင္ရာမွာ အက်ိဳးေက်းဇူးေတြ အမ်ားႀကီးရွိလာႏိုင္ပါတယ္။